Udruženje “Suvereni vojni Viteški red Čuvari koplja Svetog Georgija” organizovalo je izložbu u Salonu bana Svetislava-Tise Milosavljevića
Piše: Sanja Savić Simović
Miroslavljevo jevanđelje predstavljeno je u Banskom dvoru 22. januara kao jedno od brojnih faksimilnih izdanja samog originala. Reprodukovano izdanje je najvjernija verzija jevanđelistara sa svim njegovim likovnim i pisanim osobinama i vjerno prenesenim oštećenjima karakterističnim za ovaj osmovjekovni dokument.
Naručilac izvornog jevanđelistara bio je knez Miroslav Zavidović ,jedan od vladara srpske srednjovijekovne oblasti Huma. Bio je jedan od četiri sina raškog vlastelina Zavide i rođeni brat Stefana Nemanje. Ktitor je crkve Svetih apostola Petra i Pavla u Bijelom Polju za koju je i napisano navedeno jevanđelje.
Jevanđelje je pisano krajem XII vijeka na otprilike 360 bogato ukrašenih stranica pergamenta. Još u to vrijeme važilo je za svetu knjigu i pravoslavnu relikviju. Jedno je od najstarijih očuvanih pisanih dokumenata od velikog istorijsko-vjerskog značaja za srpski narod. Svojim sadržajem objedinjuje četiri apostolska jevanđelja. Izuzetan kako po sadržini i raznolikosti ilustracija, tako i po formatu koji nije bio specifičan za pravoslavne jevanđelistare toga vremena. Pisano je staroslavenskim jezikom na ćirilici a sadrži 328 pozlaćenih oslikanih iluminacija, u kojima se prepliću zapadni i istočni likovni fragmenti. Svaka od iluminacija može zasebno da se posmatra kao malo umjetničko djelo. Jedan od prepisivača bio je iskušenik Gligorije koji se spominje u jednom od odlomaka ove knjige. Sva raskoš jedne srednjovijekovne pravoslavne države pretočena je u ovaj dokumentovani zapis.
U vrijeme osmanskih pohoda bila je sakrivena u manastirskim zidinama Hilandara. Očaran ljepotom rukopisa, veliki kolekcionar i u to vrijeme ruski arhimandrit Porfirije Uspenski prisvojio je jednu stranicu jevanđelistara isjekavši je nožem. Godine 1896. monasi poklanjaju jevanđelje kralju Aleksandru Obrenoviću u znak zahvalnosti za izmirenje manastirskih dugova. Poslije ubistva kralja Aleksandra, a uslijed novonastalih političkih zbivanja, jevanđelje biva predavano iz ruke u ruku mnogih državnih službenika. Tako je preko jevreina Abrama Levića, načelnika državne blagajne, dospjelo i do Krfa kako bi se zajedno sa državnim trezorom sačuvalo od austro-ugarske okupacije. Poslije Prvog svjetskog rata vraća se prestolonasljedniku Kraljevine Srbije Aleksandru I Karađorđeviću. Međutim, sudbina odlučuje da godine 1934. pređe u ruke kneza Pavla, uslijed atentata na prestolonasljednika Aleksandra I Karađorđevića. Jevanđelje nije bilo pošteđeno ni za vrijeme Drugog svjetskog rata gdje je zbog njemačke okupacije bilo povjereno na čuvanje službenicima ministarstva finansija. Politički sukobi i smjene vlasti značile su nestalnu sudbinu Miroslavljevog jevanđelja.
Originalno Miroslavljevo jevanđelje danas se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu. Kolika je važnost samog jevanđelja govori i činjenica da ga je 2005. godine svjetska organizacija UNESKO svrstala u dokumentarnu baštinu od velikog kulturnog značaja. Miroslavljevo jevanđelje imalo je velikog uticaja u daljem razvoju crkvenih knjiga na prostorima pravoslavnih zemalja.
Izložbu reprodukovanog izdanja moguće je pogledati do kraja februara mjeseca, u Salonu bana Svetislava-Tise Milosavljevića.
(infoveza)
