Dok Rafinerija nafte u Brodu grca u, za našu zemlju, nevjerovatno velikim dugovima, direktor i njegovi saradnici mjesečno zarađuju desetine hiljada maraka neto, a bruto primanja direktora Anatolija Karaljusa iznosi oko 28 000 maraka, saznaje portal Infoveza.
Naime, poznato je da je samo prošlu godinu Rafinerija u Brodu završila sa gubitkom od 42,5 miliona KM, čime je akumulirani gubitak ovog preduzeća porastao na 821 milion. I pored silnih gubitaka i neplaćanja poreza, Poreska uprava Srpske ne planira da blokira račun ovog preduzeća i u izjavi za naš portal tvrde da Rafinerija nema dugovanja!
„Poštovani, u skladu sa vašim pitanjima, obavještavamo Vas da poreski obveznik AD „Rafinerija nafte Brod“ nema dospjelih, a neizmirenih obaveza za poreze i doprinose, tako da ne postoje razlozi za blokadu računa“, kazao je Goran Maričić, direktor Poreske uprave.
Za sve to vrijeme, nešto preko 20 000 KM bruto zarađuju ostali rukovodioci (zamjenici direktora) Rafinerije, pa se postavlja logično pitanje kako je moguće da preduzeće uopšte može da isplaćuje toliki novac rukovodiocima, a pogotovo rukovodiocima koji bilježe katastrofalne rezultate u poslovanju?
Ovo je samo jedna o stvari koje su sporne kod Rafinerije nafte, s obzirom na to da se Rafinerija već dugo ne bavi onim čime se bavila i čime bi trebalo da se bavi, nego sasvim drugim djelatnostima. Podsjećamo, dvije godine nakon havarije koja se desila oktobra 2018. godine, prešlo se na proizvodnju komprimovanog prirodnog gasa, a od iduće godine i na proizvodnju polimernog bitumena koji se doprema u Rafineriju i miješa sa drugim sirovinama.
„Od prestanka rada Rafinerije nafte Brod na tržištu se stvorio određeni deficit bitumena koji smo ovim putem uspjeli da zatvorimo. Imamo stabilno snabdijevanje, proizvod je evropskog porijekla i ovim ćemo odgovoriti na sve zahtjeve tržišta”, objašnjavao je tada Aleksandar Ivanković, komercijalni direktor Optima grupe.
Naš portal ekskluzivno otkriva da kompanija koja bi trebalo da se bavi proizvodnjom/preradom energenata, već duže vrijeme nudi opštini Brod usluge košenja trave, odnosno održavanja travnatih površina, a u zadnje vrijeme pokušava da se nametne i kao preduzeće koje bi tokom grejne sezone grijalu opštinu. Međutim, kako za sada stvari stoje, opština Brod odbija da prihvati ove usluge.
Da je rukovodstvu kompanije ideja održavanja travnatih površina pala na pamet još 2019. godine potvrđuje i dokumentacija koja je u posjedu našeg portala, kada se počelo sa kupovinom potpuno novih traktora i i trimera za košenje.
Sa druge strane, Rafinerija redovno plaća sve takse i druge obaveze prema opštini, ali zato ispaštaju zaposleni kojima kasne plate i topli obroci. Sa 1.1.2023. radilo je 473 radnika, od toga njih 170 koji su bili „na čekanju“ i primali 70% redovne plate. Poređenja radi, nekada je radilo preko 1400 radnika.
S obzirom na sve navedeno i izuzetno tešku finansijsku situaciju u Rafineriji, posebno zabrinjava otkriće portala Capital, koji je ranije pisao da su vlasnici „Optima grupe“ Banjaluka, investitori iz Rusije, za nepune tri godine (2019-2022) upumpali u to preduzeće 1,77 milijardi maraka kroz njegovu dokapitalizaciju. Iako je riječ o najvećoj stranoj investiciji u Republici Srpskoj od njenog postojanja i prilici koju vlast, ali i investitori, ne bi propustili da iskoriste za promociju, sve se odvijalo pod velom tajne i daleko od očiju javnosti, pisao je Capital.
Čini se da institucije Republike Srpske uvijek zanijeme kada se spomene naftni sektor RS i odgovornost prebacuju sa jednih na druge, pa na treće. U pokušaju da dođemo do bilo kakve povratne informacije obratili smo se i Ministarstvu privrede i preduzetništva, koje nas je dalje proslijedilo na Ministarstvo energetike i rudarstva, a oni dalje na Rafineriju gdje smo, po običaju ostali uskraćeni bilo kakvog komentara.
Ekonomisti smatraju da je sve što se tiče privatizacije naftnog sektora u RS kontroverzno.
„Sve u vezi privatizacije naftnog sektora Republike Srpske je zavijeno velom tajne, a to je zbog toga što je naftni sektor prodan firmi koja je u djelimično ruskom, a djelimično ofšor vlasništvu, odnosno vlasništvu koje je registrovano u jednom od „poreskih rajeva“ i nema načina da se ono tačno utvrdi. Situacija je takva iz dva razloga: Prvi je taj što menadžment posluje na sličan način kako posluju ruske firme u Rusiji i veoma malo informacija je transparentno. Evo npr. kako nema tačnih informacija o tome prema kome Rafinerija u Brodu ima tolike dugove“, pita se ekonomista Zoran Pavlović.
Drugi problem koji Pavlović identifikuje komentariše iz ličnog iskustva.
„Ja sam sa njima pokušao da uspostavim saradnju u formi konsultatnstske firme, ali i pored mog truda koji sam uložio da prikažemo dobre stvari koje je preduzeće radilo, oni se nisu s tim složili. To znači da firma nema nikakav medijski pristup, ljudima nije poznato kako kompanija funkcioniše, koji su dobri, a koji manje dobri poslovi koje su radili itd“, pojašnjava Pavlović.
Na pitanje zašto Rafinerija ne radi, odnosno zašto se ne bavi svojom osnovnom djelatnošću, nego ulazi u sferu održavanja travnatih površina i toplifikacije opštine Brod, Pavlović odgovara da je to vjerovatno zbog toga što bi njeno pokretanje zahtijevalo ozbiljne remonte koji su jako skupi, pa im je, kako tvrdi, bolja računica sa tim da budu trgovci, a ne proizvođači.
„Sa druge strane, Optima grupa, u čijem je vlasništvu i Rafinerija Brod, ima svoju rafineriju ulja koja dobro posluje, a pravi gubitke, što je neshvatljivo“, ističe Pavlović.
Interesantno je i objašnjenje koje Pavlović daje za silan novac, odnosno dokapitalizaciju Optima grupe.
„Bavio sam se jednim projektom pa sam naišao na razne informacije koje se tiču „postupka plaćanja drugih u moje ime“, a to je jedna varijanta za koju ja mislim da je moguća. Dakle, određenim sistemom ugovora izvršeno je plaćanje dobavljačima kojima su bili dužni. U prevodu, Optima je sistemom ugovora izvršila plaćanje trećim licima na način da, umjesto da se novac plati Optimi, on je plaćen drugoj firmi i isti se samo evidentira u Centralnoj banci BiH i ne mora da bude evidentiran ni u ministarstvima. To je jedna od mogućih opcija, jer u tom slučaju nema platnog prometa, odnosno transfera kroz zemlju“, zaključuje Pavlović.
Da li je Pavlović u pravu i da li se to zaista odigralo ne možemo da dokažemo, s obzirom na to da i institucije, kao i Optima grupa ćute.
Piše: Stefan Blagić
