BANJALUKA – Vlada Republike Srpske, odnosno Republički štab za vanredne situacije, od prve pojave virusa korona, pored brige za zdravlje stanovništva, koje je prvi prioritet u ovoj situaciji, posebnu brigu je posvetila analizi stanja u privredi, s akcentom na one djelatnosti koje su direktno pogođene odlukama Republičkog štaba za vanredne situacije.
S tim u vezi, Vlada Republike Srpske i Republički štab za vanredne situacije su donijeli:
• Odluku o hitnoj isplati povrata poreza i doprinosa za povećanje plata u 2019. godini;
• Odluku o privremenoj odgodi plaćanja poreskih obaveza (Službeni glasnik Republike Srpske, broj: 28/20, objavljena 27.3.2020. godine, a stupila na snagu narednog dana od dana objavljivanja), za privredne subjekte (pravna i fizička lica) koji usljed mjera na sprečavanju širenja virusa korona imaju poteškoće u poslovanju (o čemu privredni subjekti podnose Poreskoj upravi pismenu izjavu), kojom su:
• Obaveze po osnovu poreza na dobit, naknade za unapređenje opštekorisnih funkcija šuma i protivpožarne naknade po godišnjoj poreskoj prijavi za 2019. godinu, koje dospijevaju za plaćanje do 31.3.2020. godine, privremeno odgođene do 30.6.2020. godine.
• Obaveze po osnovu poreza na dohodak po godišnjoj poreskoj prijavi za porez na dohodak za 2019. godinu, koja dospijeva za plaćanje 31.3.2020. godine, privremeno odgođene do 30.6.2020. godine.
• Odluku o tromjesečnom moratorijumu na otplatu glavnice i kamate uz produženje roka otplate za tri mjeseca (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 28/20, objavljena 27.3.2020. godine, a stupila na snagu narednog dana od dana objavljivanja), pravnim licima i preduzetnicima, kojima su sredstva plasirana putem finansijskih posrednika ili direktno iz fondova kojim upravlja Investiciono-razvojna banka Republike Srpske a.d. Banjaluka, koji upute zahtjev direktno ili putem finansijskog posrednika Investiciono-razvojoj banci Republike Srpske a.d. Banjaluka.
• Odluku o načinu izmirenja poreza na dohodak i doprinosa za mart 2020. godine (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 32/20, objavljena 6. 4.2020. godine, a stupila na snagu narednog dana od dana objavljivanja), a koje će biti izmirene iz sredstava Fonda solidarnosti za posebne namjene za saniranje posljedica virusa korona. Navedene obaveze se odnose na plate radnika zaposlenih kod poslodavaca (pravnih lica i preduzetnika) koji su prestali s poslovanjem usljed proglašenja mjera na sprečavanju širenju virusa korona, a koji su radnicima isplatili platu nakon oporezivanja (neto platu) za mart 2020. godine i obaveze po osnovu doprinosa lica koja ostvaruju dohodak od samostalne djelatnosti koji su usljed proglašenja mjera na sprečavanju širenja virusa korona prestali sa poslovanjem, odnosno kojima je zabranjen rad. Prema spisku djelatnosti i računicama koje je sačinilo Ministarstvo privrede i preduzetništva, ukupan broj zaposlenih koji ne rade zbog odluke kriznog štaba je 41.438, dok ukupne obaveze za poreze i doprinose iznose: 18.705.181 KM, od čega su doprinosi: 17.555.949 KM, a porez na dohodak: 1.149.232 KM.
te:
• Zaključak o ostvarivanju prava na podsticajna sredstva za: regresiranje dizel goriva, premije za mlijeko i premije za proizvodnju merkantilne pšenice u 2020. godini, poljoprivrednim gazdinstvima koja nisu Poreskoj upravi prijavila obavezu doprinosa za 2019. godinu i nisu izmirila obaveze po osnovu naknade za protivgradnu zaštitu za 2019. godinu.
• Zaključak o radu carinskih službi, kojim se traži od Uprave za indirektno oporezivanje BiH da organizuje rad carinskih službi od 00 do 24 časa, u cilju nesmetanog protoka robe.
• Zaključak o neobračunavanju zateznih kamata, kojim se preporučuje Mješovitom holdingu “Elektroprivreda Republike Srpske” Matično preduzeće AD Trebinje i svim davaocima komunalnih usluga i telekomunikacionih usluga u Republici Srpskoj, uključujući i IPTV, da prilikom ispostavljanja računa za izvršene usluge za mart, april i maj 2020. godine ne obračunavaju zatezne kamate.
• Zaključak o odgađanju plaćanja koncesione naknade i zakupnine za korišćenje poljoprivrednog zemljišta u svojini Republike Srpske za 2020. godinu za tri mjeseca od dana dospijeća ugovorne obaveze.
• Zaključak o preusmjeravanju kreditnih sredstava IFAD po Projektu unapređenja konkurentnosti u ruralnom području za finansiranje sjemenskih paketa za potrebe malih poljoprivrednih gazdinstava.
• Zaključak o brisanju 5.373 korisnika iz evidencije dužnika Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, a po osnovu IFAD kreditnih sredstava iz 1998. i 1999. godine, kredita Japanske Vlade iz 2000. godine i EU PHARE kreditnih sredstava iz 1998. godine.
• Zaključak o regresiranju domaćeg sjemena selekcionisanog i proizvedenog u Republici Srpskoj i to: domaćeg hibrida kukuruza, domaćih sorti strnih žita, domaćeg sjemena soje, domaćeg sjemena krmnih trava i travno-leguminoznih smješa, krompira i drugih vrsta u iznosu od 50% maloprodajne cijene.
Vlada Republike Srpske, u funkciji skupštine akcionara Investiciono-razvojne banke Republike Srpske a.d. Banjaluka, usvojila je nova pravila plasmana sredstava po kreditnim linijama i zajmovima (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 29/20, objavljena 30.3.2020. godine, a stupila na snagu narednog dana od dana objavljivanja), u kojima je izlazna kamatna stopa prema privredi smanjena na 0,5%.
Pored toga, Upravni odbor Agencije za bankarstvo Republike Srpske je donio:
• Odluku o privremenim mjerama banaka za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica uzrokovanih virusnim oboljenjem COVID-19 (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 27/20, objavljena 24.3.2020. godine, a stupila na snagu narednog dana od dana objavljivanja), koje se, između ostalog, odnose na odobravanje olakšica klijentima banke koji su direktno ili indirektno pogođeni negativnim efektima i
• Odluku o privremenim mjerama mikrokreditnim organizacijama za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica uzrokovanih virusnim oboljenjem COVID-19 (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj: 30/20, objavljena 1.4.2020. godine, a stupila na snagu narednog dana od dana objavljivanja), koje se, između ostalog, odnose na odobravanje olakšica klijentima mikrokreditnih organizacija koji su direktno ili indirektno pogođeni negativnim efektima.
Na osnovu navedenog, Agencija za bankarstvo Republike Srpske je 30.3.2020. godine izdala i saopštenje za javnost, broj: 01-515/20, kojim pojašnjava donesene podzakonske propise. Navedenim propisima je definisano da za vrijeme trajanja vanredne situacije, odnosno vanrednog stanja, ukoliko bude proglašeno od strane nadležnih organa, banke, odnosno mikrokreditne organizacije mogu klijentima odobriti privremeni moratorijum, najduže do prestanka navedenog stanja. Ovaj moratorijum se odobrava s ciljem kako bi banke, odnosno mikrokreditne organizacije, u međuvremenu, u dogovoru sa svojim klijentima imale vremena da definišu najadekvatnije posebne mjere koje će odobriti klijentima.
Tokom navedenog moratorijuma klijenti neće plaćati obaveze po osnovu glavnice i kamate koja se obračunava tokom tog perioda, te će banke, odnosno mikrokreditne organizacije dogovoriti s klijentima način izmirenja tih obaveza u narednom periodu u zavisnosti od mogućnosti klijenta za njihovu otplatu.
Privremeni moratorijum se može odobriti na zahtjev klijenta. Tokom trajanja privremenog moratorijuma, banke, odnosno mikrokreditne organizacije će dogovoriti s klijentima koje od posebnih mjera definisanih podzakonskim propisima Agencije mogu da odobre klijentima, a ključno je da se definišu mjere koje mogu pomoći klijentima da u narednom periodu izmiruju svoje obaveze prema banci, odnosno mikrokreditnoj organizaciji.
Agencija za bankarstvo Republike Srpske u svom saopštenju posebno ističe da pravo na odobrenje posebnih mjera koje banka, odnosno mikrokreditna organizacija odobrava imaju samo klijenti čija je kreditna sposobnost pogoršana, odnosno čiji su izvori za otplatu smanjeni i time im je onemogućeno ili će biti onemogućeno izmirivanje obaveza prema banci, odnosno mikrokreditnoj organizaciji, a zbog negativnog uticaja izazvanog pandemijom korona virusa.
Republički štab za vanredne situacije i Vlada Republike Srpske će svakodnevno nastaviti da analiziraju stanje u privredi, te donose mjere koje će pomoći očuvanju svakog radnog mjesta i svakog privrednog subjekta u Republici Srpskoj, kojima je zbog korona virusa ugroženo radno mjesto, odnosno poslovanje. S tim u vezi, za naredni period pripremamo sljedeće mjere:
• Podrška Vlade Republike Srpske u visini najniže plate za april 2020. godine, za sve privredne subjekte u bruto iznosu, kojima je zabranjeno obavljanje djelatnosti, koji su iz objektivnih razloga obustavili rad ili koji rade sa smanjenim kapacitetom, a nisu otpuštali radnike. Prema spisku djelatnosti i računicama koje je sačinilo Ministarstvo privrede i preduzetništva, ukupan broj zaposlenih koji ne rade po raznim osnovama u aprilu 2020. godine je 68.603 lica, dok ukupne obaveze za minimalnu bruto platu iznose: 53.085.687 KM.
• Smanjenje neporeskih davanja;
• Podrška oporavku privrede kroz Fond solidarnosti.
Prema procjenama Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske, dodatne obaveze Zavoda za zapošljavanje Republike Srpske po osnovu naknade za nezaposlenost po trenutno važećem Zakonu o posredovanju u zapošljavanju i pravima za vrijeme nezaposlenosti za 2020. godinu će iznositi oko 25 miliona KM.
(Nezavisne)
