Problematikom izdavanja diploma od strane neakreditovanih visokoškolskih ustanova (VŠU) u kampanji “Akreditovane visokoškolske ustanove – priznate diplome” studentski aktivisti bave se od maja 2020. godine.
U toku kampanje postignuti su značajni rezultati, problemi su se podigli na “viši nivo”, a i nadležne za oblast visokog obrazovanja su natjerani da se ozbiljnije bave temom. Aktivnosti neformalne grupe studenata rezultirale su i objavljivanjem liste akreditovanih VŠU u registru Republike Srpske i VŠU koje priznaje Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvaliteta u BiH, odnosno priznate i u Državnom registru. Dodatno, grupa studenata je kreirala i mapu VŠU ustanova upisanih u Državnih registar iz Federacije BiH.
Tokom maja i juna 2022. godine za potrebe aktivista urađena je uporedna analiza Zakona o visokom obrazovanju RS nakon namjere Vlade RS da se on izmjeni (diplome bi, prema prijedlogu, mogle da izdaju i ustanove koje nisu završile postupak akreditacije i nisu upisane u Državni registar), koja je poslužila kao osnov Grupi da prema resornom Ministarstvu uputi Inicijativu za povlačenje zakona, što je i urađeno. Grupa je pratila rokove VŠU iz Srpske u kojem su ustanove trebale biti akreditovane i kreiranjem i publikovanjem aktuelnih registara akreditovanih ustanova i onih koje nisu obezbijedile alkreditaciju, što je rezultiralo da je u trogodišnjem radu pet njih koje nisu imale validnu akreditaciju akreditovano, dvije su prestale sa radom, a nakon prijava Prosvjetnoj inspekciji u septembru 2023. godine inspekcija je izadala rješenje o zabrani rada obavljanja djelatnosti visokog obrazovanja Visokoj školi iz Prijedora.
Studenti u Republici Srpskoj na raspolaganju su za upis u tekućoj akademskoj 2023/2024. godini imali ukupno 17 visokoškolskih ustanova. Prema registru Agencije za visoko obrazovanje (AVORS), za njih jedanaest je završen postupak akreditacije i reakreditacije, a to su Univerzitet u Banjoj Luci, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Univerzitet za poslovne studije Banja Luka, Univerzitet Sinergija Bijeljina, Nezavisni univerzitet Banja Luka, Visoka škola “Banja Luka College”, Visoka škola za uslužni biznis Istočno Sarajevo-Sokolac, Slobomir P Univerzitet, Visoka medicinska škola Prijedor, Visoka medicinska škola zdravstva Doboj i Univerzitet “Bijeljina” Bijeljina.
U postupku reakreditacije su Visoka škola za primijenjene i pravne nauke ”Prometej” Banja Luka, Panevropski univerzitet “Apeiron”, Univerzitet za poslovni inženjering i menadžment Banja Luka i Visoka poslovno tehnička škola Doboj. Njihove prethodne akreditacije su istekle, reakreditacija im nije obavljena u određenom roku po rješenju, a kako su na vrijeme podnijele Zahtjev za reakreditaciju, smatraju se akreditovanim do okončanja tog postupka sa određnim krajnjim rokovima za završetak postupka.
“Po nama najkritičnije visokoškolske ustanove u ovom trenutku su “Prometej”, kojem je istekao i produženi rok za reakreditaciju, zatim Visoka škola za ekonomiju i informatiku Prijedor, kojoj je AVORS odbio akreditaciju ustanove i prijavljenog studijskog programa. Ukupno je javnih i privatnih visokoškolkih ustanova koje su osim u entitetskom registru u RS, upisane i u Državni registar visokoškolskih ustanova kod HEA BiH. Preostale dvije koje su u registru AVORS, to još uvijek nije uspjelo Visokoj školi “Koledžu kozmetologije i estetike” Banja Luka i Visokoj školi za turizam i hotelijersto Trebinje” – kažu aktivisti.
Akcenat aktivnosti grupe u dosadašnjem toku kampanje bio je i na kampanji aktivista, kojom su nastojali nastojali da informišu buduće studente i druge zainteresovane građane o statusima visokoškolskih ustanova u RS, posebno ukazujući na važnost akreditacija visokoškolskih obrazovnih ustanova i da samo takve mogu pružiti i priznate diplome. U Banjaluci, Doboju, Bijeljini i drugim gradovima su zainteresovane za visoko obrazovanje upoznavali sa svojim aktivnostima i rezultatima u borbi za uređeno visoko obrazovanje u Republici Srpskoj.
Studenstki aktivisti su u kampanji ukazivali i na činjenice da su nacionalni ENIC/NARIC ured Agencije za znanost i visoko obrazovanje Hrvatske i Slovenije u oktobru prošle godine obustavili razmatranje pojedinačnih zahtjeva za vrednovanje i priznavanje visokoškolskih diploma stečenih u BiH, zbog, kako su naveli, “nedostajućih, nejasnih i neusklađenih informacija u vezi s akreditacijom visokoškolskih institucija i studijskih programa u BiH”. Deblokada je uslijedila nakon, od početka 2023. godine, intenzivne komunikacije Ministarstva civilnih poslova u Savjetu ministara BiH i nadležnih obrazovnih vlasti sa Ministarstvom za visoko obrazovanje, nauku i inovacije Slovenije i ENIC/NARIC centrom te zemlje, kao i ukazivanjem aktivista na problem. Konkretno, Ministarstvo za visoko obrazovanje, nauku i inovacije i ENIC/NARIC centar Slovenije od 19.06.2023.godine ponovo razmatra pojedinačne zahtjeve za priznavanje diploma visokog obrazovanja stečenih na visokoškolskim ustanovama u BiH. Prema potvrđenim informacijama iz Ministarstva civilnih poslova BiH, time bi trebao biti odblokiran zaustavljeni proces vrednovanja i priznavanja visokoškolskih diploma iz naše zemlje.
Aktivisti podsjećaju i na činjenicu da još uvijek nisu ispunjena obećanja iz Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS o konačnom sređivanju stanja u visokom obrazovanju. Ova obećanja su bila vrlo česta i u prethodnom periodu, od strane prethodnog ministra Srđana Rajčevića, ali i novoimenovanog nakon poslednjih Opštih izbora Željka Budimira. Grupa je od Tužilaštva BiH zatražila zvanično da ubrza završetak istrage, jer je od otkrivanja afere kupoprodaje diploma u aferi “Klaster” diploma prošlo gotovo godinu dana, jer je otkrivena u februaru ove godine.
Piše: Stefan Blagić
