Savjet bezbjednosti će ove sedmice glasati o produženju Misije EUFOR-a na period od jedne godine, a glavno pitanje ovih dana je hoće li Rusija uložiti veto.
Ukoliko bi do toga došlo, EUFOR bi se doslovno do kraja naredne sedmice morao povući iz Bosne i Hercegovine, a time bi praktično bio promijenjen vojni aspekt Dejtonskog mirovnog sporazuma, jer bi na terenu ostao samo Glavni štab NATO-a sa simboličnim prisustvom na terenu.
“Nezavisne” su još prije nekoliko mjeseci pisale da nije realno očekivati da bi Rusija blokirala mandat EUFOR-u. Postoji mnogo razloga, među kojima bi to vjerovatno moglo značiti i jači angažman NATO-a u BiH, s obzirom na to da se i u dosadašnjim rezolucijama o produženju mandata EUFOR-a isticala uloga NATO-a u tom procesu, zbog čega je Rusija dosad često, pri glasanjima o produženju Misije EUFOR-a, bila suzdržana.
Pitanje produženja mandata EUFOR-a, prvi put zvanično, komentarisao je Igor Kalabuhov, ambasador Rusije u BiH, koji je istakao da Rusija želi očuvanje mira i stabilnosti u BiH te da je u tom smislu potrebno pojačati dijalog u samoj BiH, ali i u okvirima međunarodne zajednice. Ambasador Kalabuhov je, naime, rekao da Rusija suštinski podržava produženje Misije EUFOR-a Althea, ali da teško može podržati predloženi tekst ukoliko on bude obuhvatao i ulogu visokog predstavnika Kristijana Šmita.
Na pitanje o Misiji EUFOR-a nedavno su iz Ambasade Rusije istakli da se pitanje produženja mandata EUFOR-a ne može isključivo svesti na pitanje visokog predstavnika, već da se radi o posebnoj temi.
Prema nekim nezvaničnim saznanjima, zapadne zemlje spremne su da popuste Rusiji i da omoguće izbacivanje spominjanja visokog predstavnika, kojeg Rusija ne priznaje, u zamjenu za rusku podršku EUFOR-u. Ukoliko bi do toga došlo, to bi bila velika pobjeda ruske diplomatije i potpuno slabljenje pozicije Kristijana Šmita kao visokog predstavnika. Ono što, kako saznajemo, Rusija očekuje u Evropi je da bude tretirana ravnopravno s drugim velikim silama i da se i njeni interesi uzmu u obzir. To, prije svega, sprečava Amerika, koja Rusiju vidi kao destabilizirajući faktor u Evropi, iako bi veći dio Evrope želio viši nivo saradnje s Rusijom, koju smatraju neizbježnim faktorom u Evropi.
Inače, ukoliko bi došlo do izmjene rezolucije na zahtjev Rusije, to ne bi bilo prvi put. Primjera radi, Savjet bezbjednosti UN-a je 2019. godine promijenio rezoluciju na zahtjev Rusije kako bi ona glasala za nju. Tada je iz rezolucije izbačen dio koji se odnosi na NATO integracije, što je bio ruski uslov.
Miloš Šolaja, profesor na Fakultetu političkih nauka u Banjaluci, kaže za “Nezavisne” da bi ustupci Zapada prema Rusiji značajno pojačali poziciju te zemlje u našem regionu.
On je, takođe, dodao i da sama činjenica da se smatra da je EUFOR i dalje potreban u BiH na neki način pokazuje neuspjeh u stabilizaciji BiH i njenog puta ka EU, pa i ka NATO-u, za one koji smatraju da BiH treba da ide tamo.
“Sasvim je sigurno da je potreban veći nivo koordinacije između Zapada i Rusije, jer vjerujem da nikome ne odgovara konflikt na jugoistoku Evrope. Svijet ima mnogo prečih pitanja kojima se bavi, mada je u posljednje vrijeme kroz izbor visokog predstavnika, pa i pitanje EUFOR-a, donekle porastao značaj ovog regiona”, rekao je Šolaja.
On je dodao da će posebno zanimljivo biti pratiti poziciju Kine, koja je, uz Rusiju, takođe osporila legitimnost visokog predstavnika Šmita.
(Nezavisne novine)
