Depoziti koje banke drže kod Centralne banke Bosne i Hercegovine za prva četiri mjeseca ove godine pali su za čak 895 miliona KM i ključno je pitanje gdje je taj novac završio.
Naime, zaključno s 31. decembrom prošle godine depoziti banaka iznosili su 7,2 milijarde KM, što se može vidjeti iz Izvještaja o poštovanju valutnog odbora koji je objavila Centralna banka BiH. Četiri mjeseca poslije, odnosno zaključno s 30. aprilom, ti depoziti banaka iznosili su 6,3 milijarde KM.
U Centralnoj banci BiH tvrde da nema razloga za brigu jer se radi o smanjenju viška iznad obaveznih rezervi koji su banke povukle vjerovatno za kreditiranje, međutim stručnjaci i poslovna zajednica strahuju da je taj novac iznesen iz Bosne i Hercegovine jer je činjenica da je kreditiranje privrede u padu.
“Radi se o smanjenju viška iznad obaveznih rezervi. Ključni razlozi za smanjenje je finansiranje kreditnog rasta koji banke imaju i logično je da iz svojih izvora to finansiraju. Bilo je dosta i povlačenja novca od strane građana, vjerovatno radi investiranja u nekretnine. Pad depozita je zaustavljen u prve dvije dekade ovog mjeseca”, rekao je Dragan Kulina, član Upravnog odbora Centralne banke BiH, istovremeno naglašavajući da su ukupni depoziti u bankama rasli i da su na kraju godine iznosili 31 milijardu KM, a danas su 31,2 milijarde KM.
S druge strane, za razliku od stava da je novac povučen radi kreditiranja, u poslovnoj zajednici kažu da je činjenica da su plasmani banaka prema privredi pali te da to predstavlja veliki problem privrede.
“Taj novac nije otišao u kredite. Zvanični podaci Agencije za bankarstvo govore da je pad kreditiranja privrede oko sedam posto. Država, u našem slučaju Republika Srpska, mora nešto raditi po tom pitanju, a jedno od rješenja je da se pravi banka koja će kreditirati privredu, jer bez toga ne piše nam se dobro u narednom periodu”, rekao je Saša Trivić, predsjednik Unije udruženja poslodavaca Republike Srpske.
Komentar na činjenicu da su depoziti pali za 895 miliona KM, što nedvosmisleno pokazuju podaci Centralne banke BiH, pokušali smo dobiti i u Udruženju banaka Bosne i Hercegovine, međutim Berislav Kutle, direktor Udruženja banaka BiH, kaže:
“Depoziti banaka nisu pali, samo su preusmjereni sa računa na kojima nema prihoda na prihodujuće račune. Stanje depozita je gotovo isto kao i krajem godine.”
Stručnjaci u Bosni i Hercegovini ističu da će monetarno “zatezanje” u Evropi, kao i posljednja inicijativa o suspenziji pravila o dugu za dvije godine u Americi, sasvim sigurno nastaviti pritiske na svjetsku i domaću likvidnost.
“Može se očekivati u narednom periodu smanjenje novčane mase. U situaciji kada imate prinos na državne hartije od vrijednosti SAD od preko pet posto za tri mjeseca je alternativa evropskim bankama koje drže depozite kod ECB-a po stopi od 3,25 posto. Alternativa bankama u zemljama koje nisu u EU, pogotovo onim bankama koje su u grupaciji i locirane su na periferiji EU je držanje sredstava kod ECB-a. Tržišni mehanizam ukazuje da novčana sredstva idu tamo gdje su prinosi veći. Tako se može i objasniti da je za prva četiri mjeseca oko 900 miliona KM umanjen depozit domaćih banaka kod naše Centralne banke i za očekivati je da su dvije trećine tog iznosa upravo završile u inostranstvu”, rekao je Saša Stevanović, ekonomista.
Na pitanje kako se može objasniti pad depozita banaka kod Centralne banke BiH, a istovremeno i rast ukupnih depozita, Stevanović kaže da, iako povećavamo te ukupne depozite, oni se usljed različitih tržišnih i političkih okolnosti ne “upošljavaju u domaćem ekonomskom sistemu”.
(Nezavisne novine)
