Slovenačka vlada je prva u Evropi proglasila kraj epidemije koronavirusa, na opšte iznenađenje Slovenaca, ali i zdravstvenih zvaničnika koji su od početka upravljaju sanitarnom krizom u zemlji.
Zemlja koja ima dva miliona stanovnika, graniči se sa Italijom, Austrijom, Mađarskom i Hrvatskom proglasila je početak epidemije 12. marta. Od tada je prijavila 1.464 slučaja zaraze i 103 žrtve koronavirusa. U protekle dvije nedjelje prijavljene su ukupno 34 zaražene osobe.
Iako je neosporno da je Slovenija uspjela da širenje virusa stavi pod kontrolu, brzopleta odluka vlade izazvala je burne kritike u zemlji, tim prije što većina restriktivnih mjera i dalje ostaje na snazi. Kako mnogi upozoravaju, vlada je imala i skrivene finansijske motive da kraj epidemije proglasi baš na današnji dan.
Šta se desilo u Sloveniji?
Slovnački premijer Janez Janša je u četvrtak u parlamentu najavljivao da će se tek krajem maja proglasiti kraj epidemije i ukinuti neke mjere restrikcije, a onda je na iznenađenje svih uslijedila odluka o ukidanju epidemije. Većina restriktivnih mjera zaista će ostati na snazi do kraja mjeseca, ali je proglašen kraj epidemije, što potez vlade čini još konfuznijim.
“Trenutna epidemiološka situacija omogućava ublažavanje nekih mjera koje su do sada bile nužne zbog kontrole širenja covida-19, ali ne i njihovo ukidanje u cjelini”, navedeno je u saopštenju vlade.
Prema novoj odluci o “mjerama na graničnim prelazima na spoljnoj granici i kontrolnim tačkama na unutrašnjim (šengenskim) granicama Slovenije”, osobama koje ulaze u Sloveniju i njeni su stanovnici ili imaju prebivalište u nekoj od država EU, a nisu napustile prostor EU duže od 14 dana, na granici se samo uruče upozorenja o epidemiološkim mjerama, bez nalaganja dvonedjeljnog karantina.
Takođe, od ponedeljka će biti otvorena vrata svih prodavnica i ugostiteljskih objekata.
Na snazi ostaju mjere socijalne distance, higijene ruku, nošenja maski u zatvorenim prostorima, kao i zabrana velikih javnih okupljanja. I dalje će se sprovoditi testiranje stanovništa i traženje kontakata zaraženih.
Sve restriktivne mjere važe neogrničeno, a o tome da li su i dalje potrebne vlada će odlučivati svake nedjelje.
Šta stoji iza odluke?
Objašnjenje brzog proglašenja kraja epidemije, ističu slovenački mediji, najvjerovatnije se krije u tački 2. člana 20. Zakona o interventnim mjerama za suzbijanje epidemije COVID-19 i ublažavanje njenih posljedica za građane i privredu.
U spornoj tački tog zakone navedeno je da “ako epidemija ne bude otkazana do 15. maja 2020. godine, mjere čiji je istek propisan do 31. maja 2020. godine produžavju se za 30 dana”.
Drugim riječima, vlada je do petka imala rok da proglasi kraj pandemije ili bi u suprotnom sve mjere, koje su važile do 31. maja, morala da produži do kraja juna. U te mjere spada i paket finansijske pomoći, odnosno, nadoknađivanje zarada radnicima koji su spriječeni da rade i plaćanje doprinosa onima koji i za vrijeme epidemije odlaze na posao.
Time što je proglasila kraj epidemije, vlada je poštedjela sebe obaveze da finansijsku pomoć građanima islaćuje i u junu, čime je uštedjela nekoliko milijardi evra.
Da li je epidemija proglašena nezakonito?
Epidemija novog koronavirusa proglašena je za vrijeme vlade Marjana Šareca, samo dan prije nego što je zakletvu položila Janšina vlada . Dodatno pravdajući odluku vlade, Janša je u četvrtak rekao je da je epidemija 12. marta proglašena na nezakonit način. Кako je naglasio, to je trebalo da uradi vlada, a ne ministarstvo zdravlja, na čijem je čeli tada bio Aleš Šabeder .
Šarec je oštro negirao sve navode o nezakonitosti. Objasnio je da je epidemija proglašena u skladu sa zakonom i članom koji kaže da epidemiju zarazne bolesti najavljuje ministar nadležan za zdravstvo.
“Prema novom zakonu, epidemija je proglašena od strane vlade usvajanjem prvog zakonskog paketa za borbu protiv korone”, rekao je Šarec.
Epidemiolozi iznenađeni
Odluka vlade svakako je bila najveći šok za struku, s obzirom na to da su ministarstvo zdravlja i stručna grupa na čelu sa epidemiološkinjom Bojanom Beović u srijedu ponovili da, sa profesionalnog stanovišta, nema razloga za ukidanje epidemije.
“Na žalost, grupa se nije bavila vladinom odlukom o proglašenju kraja epidemije. Još ne znam čime je odluka opravdana, znaću više sutra. Za nas je od suštinskog značaja da se mjere za obuzdavanje bolesti nastave”, prokomentarisala je Beovićeva.
Prema saznanju slovenačkog “Dnevnika”, najava ukidanja epidemije bila je razlog što je ministar zdravlja Tomaž Gantar napustio sjednicu savjeta Demokratske partije penzionera.
Zdravstveni zvaničnici u zemlji apeluju na građane da se i dalje strogo pridržavaju propisanih mjera, uozoravajući da opasnost još nije prošla.
Ministarstvo zdravlja je objavilo saopštenje u kome navodi da epidemiološka situacija dozvoljava da se neke mjere ublaže, ali da one ne mogu biti ukinute.
“Ni jedna zemlja do sada nije proglasila kraj epidemije, zato i mi u Sloveniji moramo da budemo oprezni. Virus je i dalje prisutan”, rekao je epidemiolog Mateja Logar.
Šok na društvenim mrežama
Slovenci su šok zbog odlike svoje vlade ispoljili na društvenim mrežama. Podjestimo, pod sloganom “Nećete nam oduzeti slobodu” hiljade Slovenaca već nedjeljama protestuje protiv načina na koji koaliciona vlada upravlja sanitarnom krizom.
“Epidemije nema, mjere ostaju”, napisao je jedan korisnik uz gif bicikliste, aludirajući na antivladine proteste koje Slovenci nazivaju “biciklističkim”.
“Prije par dana Beovićeva je objasnila da nema medicinskih razloga da ukine epidemija… Pa, biće da su razlozi ipak finansijski”, konstatovala je jedna korisnica.
“Otišla je tiho, usred noći, bez pozdrava”, sarkastično je konstatovao tviteraš.
“Profesija budućnosti: tumač odluka naše vlade”, napisao je neko.
Među prvima se oglasio i bivši slovenački premijer Marjan Šarec koji je primijetio da Janšina vlada ide “iz krajnosti u krajnost”, podsjećajući na to da je odluka donjeta “preko noći” i bez prethodne pripreme.
(Agencije)
