Australija i Velika Britanija su predstavile detalje plana kojim Kanbera početkom 2030-ih nabavlja podmornice na nuklearni pogon, kako bi parirala kineskim ambicijama u Indo-pacifičkom regionu.
U obraćanju na ceremoniji u američkoj pomorskoj bazi u San Dijegu, u pratnji Entonija Albanezea, australijskog premijera, i Rišija Sunaka, britanskog premijera, Džozef Bajden, predsjednik SAD, nazvao je sporazum u okviru partnerstva tri zemlje (AUKUS), dijelom zajedničke posvećenosti slobodnom i otvorenom Indo-pacifičkom regionu sa dva “najsnažnija i najsposobnija saveznika Amerike”.
Bajden je naglasio da su podmornice “na nuklearni pogon, a ne nuklearno naoružane”.
Kina je saopštila da sporazum AUKUS krši Ugovor o neširenju nuklearnog oružja i navela je da transfer materijala za nuklearno oružje iz države sa nuklearnim naoružanjem u državu bez nuklearnog oružja “očigledno” kršenje ovog sporazuma i da su ove tri države “nastavile da koračaju opasnim putem”.
Partnerstvo, najavljeno 2021., omogućava Australiji da pristupi podmornicama na nuklearni pogon, koje su nevidljivije i sposobnije od plovila na konvencionalni pogon, kao protivteža gomilanju kineske vojske, navodi Reuters.
Albaneze je rekao da je ovaj istorijski sporazum “najveća pojedinačna investicija u odbrambenu sposobnost Australije u čitavoj istoriji zemlje”.
“To je takođe prvi put u 65 godina da su SAD podijelile svoju tehnologiju nuklearnog pogona”, rekao je Albaneze.
Sunak je AUKUS nazvao “najznačajnijim multilateralnim odbrambenim partnerstvom” u prethodnom periodu. Prema sporazumu, SAD namjeravaju da prodaju Australiji tri američke podmornice na nuklearni pogon klase Virginia, koje proizvodi General Dynamics, početkom 2030-ih, uz opciju da Australija kupi još dvije ako bude potrebno, navodi se u zajedničkom saopštenju.
Buduća generacija podmornica će se graditi u Velikoj Britaniji i Australiji uz američku tehnologiju i podršku.
Pokrećući partnerstvo, Australija je takođe uznemirila Francusku iznenadnim otkazivanjem ugovora o kupnji francuskih konvencionalnih podmornica.
Naime, pregovori za AUKUS uključuju otkazivanje ugovora vrijednog 66 milijardi dolara za francusku flotu konvencionalnih podmornica, što je izazvalo diplomatski sukob unutar zapadnog saveza koji je trajao mjesecima, podsjeća britanska agencija.
Dogovor Kanbere, Vašingtona i Londona, podrazumijeva procjenjene troškove za Australiju od 245 milijardi dolara do 2055., a Albaneze je branio ovu potrošnju i poručio da je to “ekonomski plan, a ne samo plan odbrane i bezbednosti”.
Rekao je da očekuje da će AUKUS dovesti do ulaganja od četiri milijardi dolara u industrijske kapacitete Australije u naredne četiri godine i otvoriti oko 20.000 novih radnih mesta u naredne tri decenije. On je rekao da će za to biti potrebna sredstva od oko 0,15 odsto BDP-a godišnje.
Danijel Kritenbrink, pomoćnik američkog državnog sekretara za pitanja istočne Azije i Pacifika, saopštio je da su SAD obavijestile svoje partnere na jugoistoku Azije, uključujući Indoneziju i Maleziju, o sporazumu AUKUS, kako bi jasno objasnile šta on tačno predstavlja, prenosi Reuters.
Vang Venbin, ministar spoljnih poslova Kine, rekao je da su SAD, Australija i Velika Britanija zanemarile brige međunarodne zajednice.
(Slobodna Evropa)
